سقفهای بلند و نیمهفرسوده بازار قیصریه، با شیشههای رنگی که نور را با فرشی از رنگ بر زمین میپراکند، اولین ایستگاه سفر بودند. تیم بازدید کننده ایستادند به صحبتها و درد دلهای مسئولان و بازاریان تبریز گوش سپردند ,همان روز، نشست ستاد بازآفرینی استان آذربایجان شرقی برگزار شد و با حمایت مسؤولان محلی و کارشناسان، اختصاص ۶۰ میلیارد تومان برای مرمت سقف بازار قیصریه به تصویب رسید؛ همچنین ایجاد QR کد برای رهگیری فرشهای صادراتی و یک غرفه صادرات فرش در قلب بازار تبریز قطعی شد. این تصمیم، هم ضامن حفاظت کالبدی بازار بود و هم حلقهای برای برند تاریخی فرش تبریز و رقابت مدرن جهانی ایجاد میکرد.
چند خیابان آنسوتر، ساختمانهای نیمهتمام پروژه “مسکن حمایتی الیگلی” قد برافراشته بودند، کارگران مشغول بودند و جرثقیلها در آسمان خط میکشیدند. هیئت همراه ایستادند و گلپایگانی با اشاره به اسکلتهای نیمهکاره گفت: «اگر استان خودش دست به کار شود، پروژههای مسکن حمایتی از چرخه فرسایشی ملی خارج میشوند.» تصمیم برآن شد ۴۰ درصد اعتبارات تسهیلات این پروژه از سهم استانی تأمین شود تا مانع از توقف و تأخیر گردد؛ مدلی که به توزیع بار مالی بین سطح ملی و استانی کمک میکرد و میتوانست تحویل سریعتر واحدها را تضمین کند.
راه به سوی شرق استان ادامه یافت تا اهر، جایی که از محله نیروگاه تا بازار نصیربیگ و اوچدوکانلار، صدای کار اصلاح سقف و بوی زمین نمخورده جاری بود. ستاد بازآفرینی شهرستان اهر در حضور عبدالرضا گاپایگانی مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران تشکیل شد و مصوب کرد ۲۵ میلیارد تومان برای مرمت سقف و سیستم دفع آب بازار اختصاص یابد و برای ۷۵ واحد کسبوکار وام حمایتی پرداخت شود. او تأکید کرد: "مرمت بازار باید به دست استادکاران بومی انجام شود؛ همانها که روح شهر را میشناسند این ترکیب اعتبار و مهارت محلی، اگر با طرحهای گردشگری یا فروش منطقهای همراه شود میتواند بازآفرینی را از یک پروژه فیزیکی به یک حرکت اقتصادی تبدیل کند".
عصر همان روز، هریس با کارگاههای دار قالی و دستهای رنگی کارگرانش منتظر بود. بحث برسر ثبت نشان جغرافیایی فرش هریس در سازمان جهانی مالکیت فکری، ایجاد تعاونی صادراتی، و برگزاری دورههای آموزشی صادرات داغ بود. تصویب شد که ۱۵ میلیارد تومان وام مواد اولیه به بافندگان پرداخت شود. گلپایگانی گفت: «فرش هریس برند جهانی است؛ باید زنجیره ارزشش همینجا کامل شود.» تعاملها برآن بود تا سرمایهای محدود که میتوانست چرخ یک صنعت جهانی باشد را درون شهرستان به حرکت درآورند.
جلسه ستاد بازآفرینی – استان آذربایجان شرقی
مصوبات:
1. اختصاص ۶۰ میلیارد تومان برای مرمت سقف بازار قیصریه.
2. ایجاد QR Code برای رهگیری فرشهای صادراتی و ایجاد غرفه صادرات فرش.
3. تأمین ۴۰٪ اعتبارات پروژه مسکن حمایتی الیگلی از سهم استانی.
4. تخصیص ۲۵ میلیارد تومان برای مرمت بازار اهر و پرداخت وام حمایتی به ۷۵ واحد.
5. پرداخت ۱۵ میلیارد تومان وام مواد اولیه به بافندگان فرش هریس.
6. بهسازی معابر خاکی ظرف سه سال
پل معلق مشگینشهر تا کوچههای سلمان فارسی؛ اتصال میراث، گردشگری و نوسازی شهری
روز دوم: سفر به سمت اردبیل و مشگین شهر
روز بعد، مه سرد صبحگاهی بر رودخانه قزلاوزن و دامنههای سبلان نشسته بود. پل معلق مشگینشهر زیر پا تاب میخورد و صدای جریان آب در عمق پاییندست میپیچید. هیئت همراه مدیران بازآفرینی کشور اینبار به همراه مدیران ومسئولان استان اردبیل برنامه سفر را در استان اردبیل ادامه دادند.
آنها در اردبیل و کنار پل معلق مشگینشهر ایستادند و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران گفت: «این جاذبه باید به اقتصاد محلی وصل شود؛ بازارچه صنایع دستی، مسیر دوچرخهسواری، اقامتگاه بومگردی اینها مواردی است که شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی اردبیل باید روی اینها کار و تاکید کنند.»
سفر با گذر از میان بافت سنتی و تاریخی اردبیل ادامه یافت، در نشست توسعه گردشگری، دو پروژه کلیدی به تصویب رسید: مسیر پیادهروی امن دو کیلومتری با اعتبار ۲۵ میلیارد تومان و یک اقامتگاه بومگردی کنار رودخانه با ۴۵ میلیارد تومان.
در مشگینشهر، در کهنهقلعه و بقعه شیخ حیدر، دیوارهای سنگی و معماری تاریخی یادآور روزگاری پرشکوه بودند. گلپایگانی درباره قلعه کهنه و بقعه شیخ حیدر گفت: «این آثار شناسنامه فرهنگی ما هستند؛ باید برای جهانیشدن آماده شوند.» آغاز مطالعات مرمت این مکانها، گامی خاموش اما مهم برای جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی به شمار میرفت که شروع آن همین سفر مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری بود.
سفر در اردبیل با بازار تاریخی و سپس محله هدف سلمان فارسی به اوج رسید. کوچههای خاکی، خانههای کمدوام و جمعی که در انتظار تغییر بودند، چهرهای واقعی از نیاز به بازآفرینی را نشان میداد. بازدیدها از سکونتگاه ایرانآباد، خانه کشتی شهید فرخی، و پروژه پارک میر اشرف ادامه یافت تا به نشست بزرگ ستاد بازآفرینی اردبیل با حضور استاندار و مدیران کشوری و استانی برسد . تصویب ۱۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای محله سلمان فارسی، پرداخت وام ۵ درصد برای ۸۵۰ خانوار، ایجاد مرکز مشاوره فنی–حقوقی در بافتهای هدف، تأمین سهمیه قیر برای پروژههای شهری و تعهد به بهسازی معابر خاکی ظرف سه سال، سبد جامعی از مصوبات بود. به گفته گلپایگانی: «نوسازی بافتهای فرسوده فقط دیوار و سقف نیست؛ ساختن اعتماد و مشارکت مردم هم بخشی از کار است.»
جلسه ستاد بازآفرینی – استان اردبیل
مصوبات:
1. مسیر پیادهروی امن دو کیلومتری با اعتبار ۲۵ میلیارد تومان.
2. اقامتگاه بومگردی کنار رودخانه با اعتبار ۴۵ میلیارد تومان.
3. آغاز مطالعات مرمت کهنهقلعه و بقعه شیخ حیدر.
4. اختصاص ۱۲۰ میلیارد تومان برای محله سلمان فارسی.
5. پرداخت وام ۵٪ به ۸۵۰ خانوار در بافت هدف.
6. ایجاد مرکز مشاوره فنی–حقوقی در بافت هدف.
7. تأمین سهمیه قیر برای پروژههای شهری.
سخن آخر:
در پایان این سفر دو روزه، مجموع اعتبارات مصوب به ۲۶۵ میلیارد تومان رسید و در شش محور اصلی توزیع یافت: حفاظت میراث و خلق ارزش افزوده اقتصادی، توسعه مسکن حمایتی، گردشگری موضعمحور، توانمندسازی صنایع بومی، تقویت دفاتر محلی بازآفرینی، و زیرساخت شهری در بافتهای فرسوده. سفر نهتنها از تبریز تا اردبیل را طی کرد، بلکه فاصله میان اراده و اقدام را نیز کوتاهتر کرد؛ از سقف قیصریه تبریز تا کوچههای سلمان فارسی، یک خط پیوسته شکل گرفت که میراث دیروز را به جریان بازآفرینی امروز با حفظ تمام هویت های تاریخی متصل کند.